Waarop heb ik recht, als ik ontslagen word?

Waar?

RVA: algemeen contact via het nummer +32 2 515 44 44 of u kunt via de website www.rva.be, uw gemeente of postcode invullen en dan wordt de dichtstbijzijnde RVA automatisch weergegeven.

Bij uw vakbond.

Wat?

In België heeft elke werknemer recht op een opzegtermijn en/of opzeggingsvergoeding als hij/zij ontslagen wordt door de werkgever. De wet van 26 december 2013 handelt over de invoering van een eenheidsstatuut (gelijkstelling) tussen arbeiders en bedienden. Die wet bepaalt de opzeggingstermijnen, de carensdag en begeleidende maatregelen. Hij is in werking getreden op 1 januari 2014.

Er wordt dus geen onderscheid meer gemaakt tussen arbeiders en bedienden, wel tussen een contract van bepaalde duur en een contract van onbepaalde duur.

• Bij een contract van onbepaalde duur: kan de overeenkomst eenzijdig beëindigd worden mits naleving van een opzeggingstermijn of betaling van een opzeggingsvergoeding. De algemene regel is dat de duur van de opzeggingstermijn varieert naargelang de anciënniteit en naargelang de werkgever opzegt of de werknemer ontslag neemt. MAAR: De partij die de arbeidsovereenkomst zonder dringende reden verbreekt, zonder een opzeggingstermijn na te leven, of met een ontoereikende opzeggingstermijn, is aan de andere partij een vergoeding verschuldigd. Die vergoeding is gelijk aan het lopende loon dat overeenstemt met de duur van de opzeggingstermijn die zou moeten betekend worden.
• Bij een contract van bepaalde duur of voor een duidelijk omschreven werk moet het overeengekomen einde of de einddatum gerespecteerd blijven. Zonder een dringende reden kan noch de werknemer, noch de werkgever deze arbeidsovereenkomsten vroegtijdig eenzijdig door een opzegging beëindigen, tenzij in de eerste helft van het contract en beperkt tot 6 maanden. Nadien zal altijd een verbrekingsvergoeding moeten betaald worden.
• Daarnaast geldt er in België ook het recht op sollicitatieverlof en outplacement. Gedurende de duur van de opzeggingstermijn heeft u als werknemer het recht om deels van het werk weg te blijven, met behoud van uw loon, om een nieuwe dienstbetrekking te zoeken. Ongeacht of het om een ontslag door de werkgever of door de werknemer gaat. De werknemer kan alleen van deze afwezigheid gebruikmaken voor het doel waarvoor deze wettelijk bestemd is, namelijk zoeken naar ander werk.

Hoe?

De verschuldigde opzegtermijnen berekenen is vrij ingewikkeld: bij vragen of twijfel, richt u tot uw vakbond.

Begrippen

• Outplacementbegeleiding: een begeleiding die bij uw ontslag aangeboden wordt door een gespecialiseerde dienstverlener.
• Opzeggingsvergoeding: oorspronkelijk bedoeld als een sanctie voor de werkgever of voor de werknemer die de arbeidsovereenkomst beëindigt zonder een (toereikende) opzegtermijn in acht te nemen. Nu is de beëindiging van de arbeidsovereenkomst met een opzegvergoeding in de praktijk een volwaardige wijze van beëindiging.
• Opzeggingstermijn: De opzegtermijn is de termijn die zowel door de werkgever als door de werknemer in acht moet worden genomen om de arbeidsovereenkomst te kunnen beëindigen.
• Contract van bepaalde duur: In de arbeidsovereenkomst is vastgesteld wanneer ze afloopt. Als werknemer met een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd bent u dus voor een van te voren afgesproken periode in dienst. Deze periode kan bijvoorbeeld een half jaar zijn, maar kan ook afhankelijk zijn van het herstel van een zieke werknemer, de terugkomst van een werkneemster met zwangerschapsverlof of de afronding van een bepaalde klus. Het gaat erom dat het einde van de arbeidsovereenkomst objectief bepaalbaar is. Het verschil met een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd (een vast arbeidscontract) is dat daarmee de arbeidsovereenkomst in beginsel pas eindigt door opzegging of ontbinding van de arbeidsovereenkomst.
• Contract van onbepaalde duur: is niet beperkt in tijd. Dit soort arbeidsovereenkomst is de algemene regel. Als de werkgever en de werknemer niets voorzien hebben over de duur van de overeenkomst, wordt deze automatisch beschouwd als een overeenkomst voor onbepaalde tijd. Voor deze arbeidsovereenkomst zijn er geen verplichte formaliteiten. Ze kunnen zelfs mondeling afgesloten worden, maar het is toch beter ze schriftelijk vast te leggen.

Wat moet ik doen als ik werkloos raak?

Waar?

Vanuit België:

• Voor VDAB; algemeen contact via het nummer 0800 30 700 (vanuit België) of +32 2 508 3811 (vanuit het buitenland). U kan via de website www.vdab.be kijken welke VDAB voor u van toepassing is, want dit wordt bepaald door uw woonplaats.
• Voor RVA: algemeen contact via het nummer +32 2 515 44 44 of u kunt via de website www.rva.be uw gemeente of postcode invullen en dan wordt de dichtstbijzijnde RVA automatisch weergegeven.

Vanuit Nederland:

• Voor UWV: algemeen contact via het nummer +31 88 898 20 01 (vanuit België) of 088-898 9294 (vanuit Nederland) en bij telefonisch contact uw burgerservicenummer bij de hand houden. Of u kunt via de website www.uvw.nl/werkloos terecht voor verdere informatie.

Wat?

In België bestaan drie types werkloosheid; volledige, gedeeltelijke en tijdelijke werkloosheid.

• Volledig werkloos: omdat elke contractuele band met een werkgever wegvalt, controleer dan of u in Nederland recht hebt op een uitkering.
• Gedeeltelijk werkloos: controleer of u recht hebt op een uitkering uit België als er uren bij de Belgische werkgever wegvallen
• Tijdelijk werkloos: controleer of u de nodige documenten van uw werkgever hebt ontvangen om een werkloosheidsvergoeding uit België te ontvangen

Tip: Of u recht hebt op een werkloosheidsuitkering, als u  zelf ontslag neemt, hangt af van verschillende factoren.

Als u zelf weg wilt bij de werkgever moet u goed uitkijken wat u doet. Als u het op de verkeerde manier aanpakt, kunt u uw recht op een Werkloosheidswetuitkering (WW-uitkering) verliezen. Zelf ontslag nemen is eigenlijk nooit verstandig. Behalve als u al een nieuwe baan hebt of als u tijdelijk wilt stoppen met werken om bijvoorbeeld voor de kinderen te zorgen. In alle andere gevallen is zelf ontslag nemen eigenlijk geen optie. Als u zelf ontslag neemt, dan kiest u er heel duidelijk zelf voor en bent u dus ‘verwijtbaar werkloos’ volgens het Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen (UWV). Dit betekent dat u uw recht op WW-uitkering verliest.

Er zijn een aantal uitzonderingen, waarbij UWV wel een WW-uitkering betaalt nadat u ontslag hebt genomen:

• De reistijd van en naar het werk is meer dan drie uur geworden, omdat u met uw partner naar een andere woonplaats moest verhuizen. Dit kan bijvoorbeeld wanneer het bedrijf van uw partner verhuist of uw partner moet verhuizen door een reorganisatie.
• U bent ziek geworden door problemen op het werk, bijvoorbeeld omdat u op de werkvloer wordt gepest, omdat de werkdruk te hoog is of omdat de werkgever maar blijft dreigen met ontslag.
• U moet onder erg uitzonderlijke omstandigheden werken en de werkgever wil die toestand niet verbeteren.

Hoe?

Volledige werkloosheid: Als u volledig werkloos bent, dan werkt u dus niet meer als Nederlandse grensarbeider. In de volgende stap wordt uitgelegd wat u dan moet ondernemen.

• STAP1: U moet een U1/E-301 formulier aanvragen bij de Rijksdienst voor arbeidsvoorzieningen. (RVA). Het U1/ E-301 formulier moet u afgeven aan het Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekeringen (UWV). Dat zal vaststellen of u aanspraak hebt op een Nederlandse werkloosheidsuitkering, conform de Nederlandse wetgeving. (WW- uitkering).
• U moet bij de Belgische verzekeringsinstelling (mutualiteit) uw aansluiting opzeggen met een E-108 formulier.

Gedeeltelijke werkloosheid: U werkt nog gedeeltelijk als Nederlandse grensarbeider in België en u kunt een Belgische werkloosheidsuitkering aanvragen als u aan de voorwaarden voldoet. Volg deze stappen:

• STAP1: U schrijft u in als werkzoekende op de Vlaamse dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding (VDAB).
• STAP2: U vraagt uw Belgische werkloosheidsuitkering persoonlijk bij een van de erkende vakbonden ( ACV, ABVV en ACLVB) aan. U moet een ontslagbewijs van de werkgever inleveren en zij sturen de aanvraag door naar de Rijksdienst voor Arbeidsvoorzieningen (RVA) die dan uw uitkering beoordeelt.

Tijdelijke werkloosheid: U bent nog steeds verbonden door een arbeidsovereenkomst met uw Belgische werkgever maar om een bepaald aantal erkende redenen ( economisch, technisch, …) kan u niet werken en hebt u recht op een werkloosheidsuitkering van de RVA. Uw werkgever zal u daarvoor de nodige formulieren bezorgen. Bij twijfel, steeds contact opnemen met uw uitbetalingsinstelling of vakbond.

Begrippen

• Volledig werkloos: U bent volledig werkloos, als u door het gebrek aan enige contractuele arbeidsverhouding geen enkele band meer hebt met België. Bijvoorbeeld omdat uw arbeidsovereenkomst met een werkgever in België is beëindigd of is afgelopen.
• Gedeeltelijk werkloos: Hebt u wel nog een contractuele arbeidsverhouding? Dan bent u nog altijd verbonden via een contract met uw werkgever. Dan is er sprake van gedeeltelijke werkloosheid. U hebt bijvoorbeeld een arbeidsovereenkomst met een werkgever in België en uw werkgever ontslaat u gedeeltelijk. Of u hebt arbeidsovereenkomsten met twee verschillende werkgevers in België en een van de contracten van de twee werkgevers loopt op zijn einde.
• Tijdelijk werkloos: Een Belgische werkgever kan zijn werknemers tijdelijk werkloos stellen wegens economische redenen, slecht weer, technische stoornis, overmacht, medische redenen, collectieve sluiting, staking, lock out, ea. Hij dient u hiervoor de nodige documenten op voorhand te bezorgen. Contacteer steeds uw uitbetalingsinstelling of vakbond.
• Vlaamse dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding (VDAB): een Vlaamse overheidsdienst die vraag en aanbod op de arbeidsmarkt samenbrengt. Ze heeft de taak om voor werkzoekenden te bemiddelen en ze te begeleidden naar werk. VDAB is de plaats waar u zich als werkloze moet inschrijven om in orde te blijven met alle administratieve regelingen.
• Rijksdienst voor Arbeidsvoorziening (RVA): een Belgische federale openbare instelling die voornamelijk waakt over het recht op werkloosheidsverzekering in België. Zij bepalen welke soort uitkering van toepassing is bij de Belgische grensarbeiders.
• Werkloosheidswet (WW-uitkering): geldt wanneer u werkloos wordt, omdat uw werk stopt of uw werkgever u ontslaat, waardoor u niet tijdig een nieuwe job vindt. Dan kunt u onder bepaalde voorwaarden een WW- uitkering aanvragen bij UWV. Zij bepalen of u daar al dan niet voor in aanmerking komt. Ze hebben de salarisgegevens nodig om deze beslissing te kunnen nemen.
• E103/U1 formulier: geeft een overzicht van de verzekerde periodes die meetellen voor de berekening van uw werkloosheidsuitkering.
• E-108 formulier: kennisgeving van schorsing of intrekking van het recht op verstrekkingen van de ziekte- en moederschapsverzekering. Dit doet uw Nederlandse zorgverzekeraar.

Wanneer ben ik beschermd tegen ontslag?

Waar?

Uw vakbond.

Wat?

In België zijn bepaalde werknemers beschermd tegen ontslag door de werkgever. Er zijn 4 categorieën van ontslagbeperkingen:

Absoluut ontslagverbod: Dit verbod geldt voor werknemersvertegenwoordigers in de ondernemingsraad en werknemersvertegenwoordigers in het comité voor preventie en bescherming. Zij kunnen alleen ontslagen worden in geval van dringende reden, vooraf erkend door de arbeidsrechtbank of om technische of economische redenen, vooraf erkend door het bevoegde Paritair Comité.

Ontslagverbod wanneer het ontslag verband houdt met de reden van bescherming:

• zwangere vrouwen ➞ Zij mogen alleen ontslagen worden om redenen die niets te maken hebben met de lichamelijke toestand van de zwangerschap of bevalling.
• werknemers met loopbaanonderbreking ➞ Zij mogen alleen ontslagen worden om een reden die niets heeft te maken met de loopbaanonderbreking.
• werknemers die een klacht wegens geweld of pesterijen hebben ingediend of zij die getuigen ➞ Zij mogen alleen ontslagen worden om redenen die niets te maken hebben met deze klacht of getuigenis.
• vakbondsafgevaardigden of werknemers die een politiek mandaat uitoefenen ➞ Zij mogen alleen ontslagen worden om een reden die niets heeft te maken met de uitoefening van het mandaat.
• werknemers die hun adoptieverlof opnemen ➞ Zij mogen alleen ontslagen worden om een reden die niets te maken heeft met hun adoptieverlof ➞ voor meer info over bescherming tegen ontslag kunt u terecht op de website van de FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg.

Willekeurig ontslag: Soms kan een ontslag willekeurig zijn. Dit is bijvoorbeeld het geval wanneer een ontslag gegeven wordt na een vraag naar loonsverhoging door de werknemer, of na een weigering om overuren te doen.
Bij een willekeurig ontslag moet de werkgever bijkomende vergoedingen betalen. Voor arbeiders kunnen deze vergoedingen overeenstemmen met zes maanden loon, voor bedienden wordt deze vergoeding door de rechter bepaald.

Ontslagverbod bij niet- naleving van de procedures voor collectief ontslag: Dit geldt als uw werkgever daarbij de voorziene procedure van inlichtingen en raadpleging niet nageleefd hebt, zodat u als werknemer niet ontslagen mag worden.

Hoe?

U kunt het best contact opnemen met uw vakbond.

Begrippen

• Collectief ontslag: Als er een grote groep werknemers om bedrijfseconomische redenen wordt ontslagen, kan het gaan om een collectief ontslag. Dit betreft het ontslag van minimaal twintig personen binnen een periode van drie maanden. Een ontslag is collectief als de Wet Melding Collectief Ontslag (WMCO) van toepassing is.
• Vakbond: een vakbond is een organisatie die de individuele en collectieve belangen van aangesloten werknemers behartigt.