Heb ik rechten als ik ontslagen word?

Waar?

UWV: algemeen contact via het nummer +31 (0)88 898 20 01 (vanuit België) of 088-898 9294 (vanuit Nederland). Bij telefonisch contact moet u beslist uw BSN-nummer bij de hand houden. Of de grensarbeiderdiensten/grensinfopunten van de vakbonden.

Wat?

Nederland kent een ontslagrecht dat erg van het Belgische afwijkt. Het is ook van toepassing op de Belgische grensarbeider in dienst van een Nederlandse onderneming. Er zijn in de WWZ (Wet Werk en Zekerheid) talrijke regels die een ontslag beïnvloeden. Een werkgever mag een werknemer alleen ontslaan als het uitvoeringsinstituut Werknemersverzekering (UWV) of de kantonrechter toestemt in het beëindigen van de arbeidsovereenkomst (ontslagreden bepaalt waar).

• Als de werkgever de arbeidsovereenkomst opzegt, moet hij rekening houden met de opzeg­verboden en termijnen die de werknemer beschermen.

Hoe?

De WWZ (2015) regelt één vaste ontslagroute. Bedrijfseconomisch ontslag en ontslag door langdurige arbeidsongeschiktheid gaan via het UWV. Ontslag om een andere reden gaat via de kantonrechter (zoals disfunctioneren).

Vanaf 1 januari 2020 is de WAB (wet arbeidsmarkt in balans) in werking getreden. Deze wet  heeft tot doel het duurder maken van flexibel werken om zo meer vaste banen te creëren en meer zekerheid voor werknemers. Het ABC toont enkele hoofdlijnen van de WAB. Maak voor persoonlijke informatie een afspraak bij een grensinfopunt van een van de vakbonden.

• Zegt een werkgever zonder toestemming de arbeidsovereenkomst op? Dan kunt u als grensarbeider de opzegging aanvechten voor de rechtbank, en loon vorderen dat u door de opzegging van de arbeidsovereenkomst bent misgelopen.

Begrippen

• Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekering (UWV): zorgt voor de uitvoering van de werknemersverzekeringen, zoals de WW, WIA, WAO, WAZ, Wazo en ziektewet. Het verzorgt de uitkeringen zoals de WW-uitkering (werkloosheidsuitkering) en de Wet op arbeidsongeschiktheidsuitkering (WAO). Het helpt ook werkzoekenden bij hun traject naar werk.
• Wet werk en zekerheid: Deze wetgeving beoogt een betere bescherming van werknemers met zowel een vast als een flexibel contract. De preventieve ontslagtoets is nog altijd van groot belang in de bescherming van werknemers tegen ongewenst ontslag. De wet schrijft werkgevers regels voor op gebied van ontslag.
• Wet arbeidsmarkt in balans: Deze wet  heeft tot doel het duurder maken van flexibel werken om zo meer vaste banen te creëren en meer zekerheid voor werknemers.
• Opzegtermijn: Als u ontslag neemt of ontslagen wordt, dan moet u nog een bepaalde periode uw werk blijven uitoefenen. Dit is de opzegperiode. Hoe lang u nog moet werken, hangt af van de lengte van het dienstverband, dat u contractueel bent overeengekomen. Of van het feit dat u zelf ontslag neemt of ontslagen wordt.

Waarop heb ik recht als ik ontslagen word?

Waar?

De vakbond.

Wat?

Wanneer uw werkgever beslist uw arbeidsovereenkomst op te zeggen, gelden er een aantal opzegverboden en termijnen. Als het uitvoeringsinstituut voor werknemers (UWV) toestemming verleent, kan uw werkgever de beëindiging van de arbeidsovereenkomst in gang zetten. Vanaf 1 juli 2015 is deze route afhankelijk van de ontslagreden: (WWZ) Vanaf 1 januari 2020 is kent de WWZ door de Wet Arbeidsmarkt in Balans (WAB) een aantal aanpassingen.

• Bedrijfseconomisch ontslag en ontslag door langdurige arbeidsongeschiktheid gaan via het UWV.
• Ontslagen om andere redenen gaan via de kantonrechter.
• Door WAB ontstaat de introductie van gemengde ontslaggrond. Meerdere redenen bij elkaar opgeteld kunnen nu ook tot ontslag leiden.
• Transitievergoeding: hiermee wordt bedoeld dat vaste en tijdelijke werknemers recht op schadevergoeding krijgen. Snds de invoering van de WAB:  ontstaat het recht op transitie vergoeding per eerste gewerkte dag.
• WAB: bij gemengde ontslaggrond (i-grond) kan de kantonrechter hogere transitievergoeding toekennen. Maximaal 50% kan dan als extra vergoeding worden toegekend.
• WAB: Opbouw transitievergoeding wordt 1/3 maandsalaris per gewerkt jaar. Dus ook bij een dienstverband langer dan 10 jaar.

U hebt niet altijd of in alle gevallen recht op transitievergoeding. Onder een aantal voorwaarden hebt u hier mogelijk geen recht op:

• als u als werknemer zelf ontslag neemt;
• als het gaat om een ontslag met wederzijdse toestemming: u mag dan met uw werkgever zelf de afspraken bepalen;
• als het ontslag veroorzaakt is door een ernstig verwijtbaar handelen van de werknemer;
• als u als werknemer met pensioen gaat.

Stel dat u recht hebt op een transitievergoeding, maar de werkgever betaalt u niet of niet alles, dan kunt u hiervoor een rechter inschakelen. Om uw recht op een transitievergoeding te behouden, moet u dit wel binnen de 3 maanden na uw ontslag doen.

Bekijk ook zeker uw arbeidscontract of -overeenkomst bij een onvrijwillige beëindiging of wanneer u beslist zelf ontslag te nemen bij uw werkgever. Daarin staan meestal uw rechten en plichten als werknemer vermeld. Het is belangrijk om te controleren of u recht hebt op een uitkering.

Een arbeidsovereenkomst van onbepaalde duur:

Deze kan alleen worden opgezegd door de werkgever, als hij hiervoor de toestemming heeft gekregen van het UWV of van de kantonrechter, of via een met de werknemer afgesloten vaststellingsovereenkomst. De opzegtermijn bedraagt in principe één maand bij een dienstverband van minder dan 5 jaar. Voor elke 5 jaar dienstverband komt er één maand bij. De opzegtermijn kan nooit langer dan 4 maanden zijn. Afwijkingen in de arbeidsovereenkomst zijn mogelijk. De werknemer moet 1 maand opzegtermijn respecteren. Er zijn meer factoren die van invloed zijn op de opzegtermijn. Het is verstandig u tijdig te (laten) informeren.

Een arbeidsovereenkomst van bepaalde duur:

Kan alleen tussentijds worden opgezegd, als deze mogelijkheid in het contract vermeld staat. De opzegtermijn moet gerespecteerd worden.

• In Nederland is het mogelijk om ook met wederzijds goedvinden via een vaststellingsovereenkomst ontslag te nemen, zonder dat het recht op werkloosheidsuitkering in het gedrang komt. Laat dit voor de zekerheid vooraf juridisch toetsen.

• Het initiatief moet dan wel uitgaan van de werkgever en dat moet ook zo blijken uit de beëindigingsovereenkomst.
• Ook de opzeg moet gerespecteerd worden. De rijksdienst voor arbeidsvoorzieningen (RVA) aanvaardt dergelijke ontslagovereenkomsten, maar kan altijd een bijkomend onderzoek instellen naar de exacte omstandigheden die tot het ontslag geleid hebben.

Hoe?

Bij een dienstverband:

• van 0-5 jaar geldt een opzegtermijn van 1 maand
• van 5-10 jaar geldt een opzegtermijn van 2 maanden
• van 10-15 jaar geldt een opzegtermijn van 3 maanden
• van 15 jaar of langer geldt een opzegtermijn van 4 maanden

Voor verdere informatie hierover kan u het best contact opnemen met uw vakbond.

Begrippen

• Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekering (UWV): Het zorgt voor de uitvoering van de werknemersverzekeringen, zoals de WW, WIA, WAO, WAZ, Wazo en ziektewet. Het verzorgt de uitkeringen zoals de WW-uitkering (werkloosheidsuitkering) en de Wet op arbeidsongeschiktheidsuitkering (WAO). Het helpt ook werkzoekenden werk vinden.
• Collectieve arbeidsovereenkomst (cao): Voor het bedrijf of de bedrijfstak waarin u werkt kan een collectieve arbeidsovereenkomst gelden. Als er een cao geldt, staat meestal in de arbeidsovereenkomst welke cao dat is. In een cao staan afspraken over arbeidsvoorwaarden voor grotere groepen werknemers. Bijvoorbeeld over salaris, overwerk, werktijden, opzegtermijn en pensioen. Ook afspraken over kinderopvang en opleiding kunt u in een cao vinden. De afspraken in uw arbeidsovereenkomst mogen niet tegen de cao ingaan.
• Bedrijfseconomisch ontslag: Dit ontslag is het gevolg van een verliesgevende situatie bij de werkgever. Bijvoorbeeld het verlies van klanten of bij een bedrijfsverhuizing.
• Transitievergoeding: Bij ontslag of als uw werkgever u tijdelijke contract niet verlengt, hebt u mogelijk recht op een transitievergoeding (ontslagvergoeding).
• Arbeidsovereenkomst van bepaalde duur: Dit is een arbeidsovereenkomst waarin zowel een begin- als een einddatum worden vastgelegd. Als werknemer weet u precies wanneer uw arbeidsovereenkomst begint, maar ook wanneer ze eindigt.
• Arbeidsovereenkomst van onbepaalde duur: Dit is een arbeidsovereenkomst waarin alleen een begindatum wordt vastgelegd. De einddatum is nog onbekend.
• Rijksdienst voor arbeidsvoorzieningen (RVA): is een Belgische federale openbare instelling die vooral waakt over het recht op werkloosheidsverzekering in België. Zij bepaalt welke soort uitkering van toepassing is bij de Belgische grensarbeiders.
• DigiD: DigiD staat voor Digitale identiteit. Met uw DigiD kunt u inloggen op websites van de overheid en kunt u ook rechtstreeks in uw WW-werkmap.
• Opzegtermijn: als u ontslag neemt of ontslagen wordt, moet u nog een bepaalde periode blijven werken. Dit is de opzegperiode. Hoe lang u nog moet blijven, hangt af van het feit of u zelf ontslag neemt of ontslagen wordt.

Wat moet ik doen als ik werkloos raak?

Waar?

Vanuit België:

• Voor VDAB: www.vdab.be
• Voor RVA: www.rva.be
• Uw vakbond

Vanuit Nederland:

• Voor UWV: www.uvw.nl/werkloos
• Voor DigiD: www.digid.nl
• Uw vakbond (achterzijde ABC)

Wat?

Er is eerst een onderscheid tussen volledige werkloosheid en gedeeltelijke werkloosheid.

• Volledig werkloos: omdat elke contractuele band met de werkgever wegvalt, is het belangrijk te controleren of u recht hebt op een uitkering uit België.
• Gedeeltelijk werkloos: omdat u niet volledig werkloos bent, is het belangrijk te controleren of u recht hebt op een uitkering uit Nederland.

Tip: Bij twijfel over welk land de uitkering moet toekennen, vraagt u het best tijdig advies. Te laat aanvragen kan immers leiden tot (gedeeltelijk) verlies van uitkeringstoekenning.

• Opgelet: Zelf ontslag nemen kan in België beschouwd worden als vrijwillige werkloosheid waardoor u geen recht meer hebt op een werkloosheidsuitkering. Kunt u aantonen dat u om geldige redenen (bv. zware fout van de werkgever, medische redenen) uw ontslag aanbood, dan kan de RVA u toch een uitkering toekennen. Neem altijd contact op met uw vakbond!

Hoe?

Volledige werkloosheid vanuit België: u werkt niet meer als Belgische grensarbeider in Nederland, maar u kunt wel een Belgische werkloosheidsuitkering aanvragen. De volgende twee stappen vormen het traject:

Stap 1: U schrijft u in als werkzoekende op de Vlaamse dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding (VDAB) van uw woonplaats.

Stap 2: U vraagt uw Belgische werkloosheidsuitkering aan bij een van de erkende vakbonden (ACV, ABVV en ACLVB) of HVW. U moet een ontslagbewijs van de werkgever inleveren en zij sturen de aanvraag door naar de rijksdienst voor Arbeidsvoorzieningen (RVA) die dan uw uitkering beoordeelt. U-1 formulier (voorheen E-301): Bij het vaststellen van uw recht op uitkering tellen ook de periodes mee die u in andere EU-landen als werknemer hebt gewerkt. U moet dan wel verzekerd zijn geweest tijdens die periodes. Om aan te tonen dat u in Nederland hebt gewerkt en verzekerd was, vraagt u (vanaf 4 weken voor het einde van uw arbeidsovereenkomst) een U1- formulier aan bij Uitvoeringsinstituut Werknemersverzekering (UWV). Om in België recht te hebben op een uitkering moet u het U1-formulier kunnen voorleggen.

Gedeeltelijke werkloosheid vanuit Nederland: u werkt nog gedeeltelijk als Belgische grensarbeider in Nederland en kunt een Nederlandse werkloosheidswet (WW) uitkering aanvragen. Opnieuw twee stappen:

Stap 1: U kunt een WW-uitkering aanvragen bij UWV. Om een WW-uitkering aan te vragen, hebt u een DigiD- inlogcode nodig.

U hebt geen DigiD-code (meeste grensarbeiders): neem dan telefonisch contact op met het UWV.

U hebt wel een DigiD-inlogcode: dan doet u de inschrijving en aanvraag via www.werk.nl

Een UWV-medewerker registreert dan uw adres en overlegt met u welk UWV-kantoor u kunt bezoeken. U schrijft u daar in als werkzoekende.

Stap 2: Nadat u een WW-uitkering hebt aangevraagd, krijgt u een e-mail die bevestigt dat UWV de aanvraag heeft ontvangen of u krijgt dit naar u thuis gestuurd. Hierna krijgt u informatie over wat u moet doen om zo snel mogelijk weer een baan te vinden. En over de werkwijze van uw persoonlijk account ‘mijn UWV’ en ‘mijn werkmap’ én de voorwaarden die verbonden zijn aan een WW- uitkering: zoals melden wanneer u ziek bent, meewerken, kom naar uw afspraken bij UWV.

Vanaf het moment dat u een DigiD-inlogcode hebt en de werkwijze kent van ‘Mijn UWV’ kunt u de gegevens over uw arbeidsverleden controleren via ‘Mijn UWV’ of u kunt naar het dichtstbijzijnde UWV-kantoor gaan.

UWV laat u zo snel mogelijk weten of u recht hebt op een WW- uitkering. Hou er wel rekening mee dat uw aanvraagperiode voor een uitkering via DigiD 5 dagen kan duren.

• Hou er rekening mee dat u ook bij tijdelijke werkloosheid in Nederland beschikbaar moet zijn voor de arbeidsmarkt.

• Een C4 (Belgisch ontslagbewijs) bestaat NIET in Nederland

Begrippen

• Volledig werkloos: U bent volledig werkloos, als u door het ontbreken van enige contractuele arbeidsverhouding geen enkele band meer hebt met een Nederlandse werkgever. Bijvoorbeeld omdat uw arbeidsovereenkomst met een werkgever in Nederland is beëindigd of is afgelopen.
• Gedeeltelijk werkloos: Hebt u wel nog een contractuele arbeidsverhouding? Dan bent u nog altijd met uw werkgever verbonden via een contract. Dan is er sprake van gedeeltelijke werkloosheid. U hebt bijvoorbeeld een arbeidsovereenkomst met een werkgever in Nederland en uw werkgever ontslaat u voor een deel. Of u hebt arbeidsovereenkomsten met twee verschillende werkgevers in Nederland en een van de twee contracten loopt op zijn einde.
• Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemiddeling en Beroepsopleiding (VDAB): Is een Vlaamse overheidsdienst die vraag en aanbod op de arbeidsmarkt samenbrengt. Deze dienst heeft als taak te bemiddelen en werkzoekenden te begeleiden naar werk. Bij de VDAB moet u zich als werkloze inschrijven om in orde te blijven met alle administratieve regelingen.
• Rijksdienst voor Arbeidsvoorzieningen (RVA: staat voor Rijksdienst voor Arbeidsvoorzieningen): Dit is een Belgische federale openbare instelling die voornamelijk waakt over het recht op werkloosheidsverzekering in België. Zij bepaalt welke soort uitkering van toepassing is bij de Belgische grensarbeiders.
• DigiD: DigiD staat voor Digitale identiteit. Met uw DigiD kunt u inloggen op websites van de overheid en in de zorg. Zo weten organisaties wie u bent en kunt u moeiteloos in ‘Mijn UWV’ en ‘mijn werkmap’.
• Werkloosheidswet (WW) uitkering: U bent onvrijwillig werkloos en bent beschikbaar voor werk? Dan kunt u WW-uitkering aanvragen bij UWV. Zij bepalen of u al dan niet daarvoor in aanmerking komt. Hiervoor hebben ze onder andere salaris-, ontslag- en persoonsgegevens nodig om een beslissing te kunnen nemen.
• E-301/ U1 formulier: Hierop staan de perioden, die u in Nederland als verzekerde werknemer hebt gewerkt. Dit formulier hebt u nodig, als u in België een werkloosheidsuitkering aanvraagt. Dat bepaalt of u al dan niet recht hebt op een Belgische werkloosheidsuitkering.

Wanneer ben ik beschermd tegen ontslag?

Waar?

Er zijn talrijke rechtbanken waarin u kantonrechters kan vinden.

• Rechtbank Amsterdam
• Rechtbank Den Haag
• Rechtbank Gelderland
• Rechtbank Limburg
• Rechtbank Midden-Nederland
• Rechtbank Noord-Holland
• Rechtbank Noord-Nederland
• Rechtbank Oost-Brabant
• Rechtbank Overijssel
• Rechtbank Rotterdam
• Rechtbank Zeeland-West-Brabant

Meer info vindt u bij uw vakbond.

Wat?

In een aantal specifieke gevallen bent u als werknemer beschermd tegen ontslag van een werkgever. Voorbeelden hiervan zijn:

U bent zwanger. U mag nooit ontslagen worden voor een reden die verband houdt met uw lichamelijke toestand, of wanneer een werkgever denkt dat u zwanger bent. Dit verbod gaat in op het moment dat de werkgever op de hoogte is van de zwangerschap tot één maand na het postnatale bevallingsverlof. Ook in volgende situaties mag de werkgever u niet ontslaan:
tijdens uw:

• zwangerschapsverlof
• bevallingsverlof
• eerste weken na uw bevallingsverlof
• periode van arbeidsongeschiktheid door zwangerschap of bevalling
• eerste 6 weken na deze arbeidsongeschiktheid

• Alleen in speciale gevallen mag een werkgever u tijdens uw zwangerschap ontslaan. Bijvoorbeeld wanneer de afdeling waarin u werkt de werkzaamheden heeft beëindigd, waardoor geen enkele van uw collega’s opnieuw aan het werk kan. Of wanneer u zich als werkneemster erg misdraagt. Dan hoeft de werkgever geen rekening te houden met het feit of u al dan niet zwanger bent.

• Ziekte: tijdens de eerste 2 jaar van uw ziekte of arbeidsongeschiktheid mag u niet worden ontslagen.

• Er zijn wel een aantal uitzonderingen: tijdens de eerste 2 jaar dat u ziek of arbeidsongeschikt bent, kan u ontslagen worden in de volgende gevallen:

Ziek na ontslagvergunning UWV

Bent u pas ziek geworden nadat uw werkgever een verzoek om toestemming voor ontslag aan UWV heeft gedaan? Of nadat uw werkgever de kantonrechter heeft verzocht u tijdelijke arbeidsovereenkomst zonder tussentijdse opzegmogelijkheid te ontbinden? Dan kunt u wel ontslag krijgen. Uw ziekte was dan niet de reden voor uw ontslag.

Re-integratie

Heeft uw werkgever ondanks allerlei inspanningen na 2 jaar geen vervangende werkzaamheden voor u, dan vervalt zijn doorbetalingsplicht. UWV neemt deze dan over in geval van meer dan 35% arbeidsongeschiktheid.

Regelmatig ziek en ontslag

Ben u gedurende langere tijd regelmatig ziek thuis? En heeft dit onaanvaardbare gevolgen voor de bedrijfsvoering bij uw werkgever? Dan mag uw werkgever verzoeken om u te ontslaan. Bijvoorbeeld omdat het werk van uw collega’s of het productieproces door uw ziekte onder druk komt staan. Hierbij zijn de volgende punten van belang:

U bent met enige regelmaat, maar niet langdurig ziek.

Dat u niet kunt werken mag geen gevolg zijn van onvoldoende zorg van uw werkgever voor arbeidsomstandigheden.

Verwacht wordt dat u binnen 26 weken uw werk niet in aangepaste vorm kunt uitvoeren.

Hoe?

De kantonrechter zal bepalen of de werkgever u om een van deze redenen mag ontslaan.

• Stel dat u toch door uw werkgever wordt ontslagen tijdens uw zwangerschaps- of bevallingsverlof, dan mag u binnen de 2 maanden de rechter verzoeken het ontslag ongedaan maken. U kunt ook een verzoek voor een financiële vergoeding bij de kantonrechter indienen.
  

  Begrippen

• Ziek na ontslagvergunning UWV: wanneer u pas ziek bent geworden, nadat uw werkgever een verzoek om toestemming voor ontslag aan UWV heeft gedaan. Dan is het mogelijk dat u wel ontslag kunt krijgen. De ziekte was dan niet de reden voor uw ontslag.
• Kantonrechter: dit is een rechter die over vrijwel alle arbeidsrechtelijke rechtszaken mag oordelen.
• Re-integratie: na een periode van werkloosheid of ziekte weer aan het werk gaan, zodat u opnieuw deelneemt aan het maatschappelijke leven.

www.rechtspraak.nl/Organisatie-en-contact/Organisatie/Rechtbanken/Rechtbank-Zeeland-West-Brabant